«Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων (ΕΜΕΑ): από την εκτίμηση των αναγκών στην ανταπόκριση»

Αθήνα, 8 Μαρτίου 2023

Δελτίο Τύπου

 

«Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων (ΕΜΕΑ): από την εκτίμηση των αναγκών στην ανταπόκριση»

 

Η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων (ΕΓΠΑΑ), η Αντιπροσωπεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα και το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών διοργάνωσαν με επιτυχία στις 7 Μαρτίου, συνέδριο με θέμα «Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων (ΕΜΕΑ): από την εκτίμηση των αναγκών στην ανταπόκριση».

 

Ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων (ΕΜΕΑ) που ξεκίνησε την λειτουργία του τον Απρίλιο του 2021, έχει συμβάλει αποτελεσματικά στον έγκαιρο εντοπισμό και στην ασφαλή φιλοξενία 3.258 ασυνόδευτων παιδιών που μέχρι πρότινος βρίσκονταν σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης ή σε αστεγία.

 

Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν οι επιτυχίες, οι προκλήσεις και τα βασικά ευρήματα για τον ΕΜΕΑ, ξεκινώντας από την ερευνητική μελέτη του Παντείου Πανεπιστημίου για τα άστεγα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα, που οδήγησε στην εφαρμογή του Μηχανισμού, και προχωρώντας στη διετή περίοδο της πιλοτικής εφαρμογής του από την ΕΓΠΑΑ με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

 

Με την παρουσία τους τίμησαν το συνέδριο η Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου αρμόδια για την ένταξη κα Σοφία Βούλτεψη, o Ειδικός Γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου κος Ηρακλής Μοσκώφ, η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, τέως Ειδική Γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων κα Ειρήνη Αγαπηδάκη, η Αντιπρόσωπος της Υ.Α. του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα κα Maria Clara Martin και η Καθηγήτρια και Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου κα Χριστίνα Κουλούρη. Το συνέδριο χαιρέτησαν μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος η Ειδική Αντιπρόσωπος για τη Μετανάστευση και τους Πρόσφυγες του Συμβουλίου της Ευρώπης, κα Leyla Kayacik, η Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της DG HOME και Επικεφαλής της «Task Force Migration Management», κα Beate Gminder.

Στο συνέδριο παρευρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών, καθώς και Πρεσβειών, όπως, ο Επικεφαλής ΔΟΜ Ελλάδας κος Gianluca Rocco , ο εκπρόσωπος της UNICEF στην Ελλάδα κος Luciano Calestini, η επικεφαλής του Γραφείου της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EUAA) στην Ελλάδα κα Jette Christiansen, ο Πρέσβης της Ελβετίας κος Stefan Estermann και η Πρέσβης της Νορβηγίας κα Lajla Jakhelln.

Ο Ειδικός Γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου κος Ηρακλής Μοσκώφ Heracles Moskoff – sspuam καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και τους παρευρισκόμενους με μία σύντομη εισαγωγή για το έργο του ΕΜΕΑ σημειώνοντας τις προκλήσεις και τις ανάγκες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Μηχανισμός για να προστατεύσει παιδιά εκτός πλαισίου που δεν ήταν ορατά, χωρίς καμία πρόσβαση, όπως κατέδειξε και η έρευνα του Πάντειου Πανεπιστημίου υπό τον συντονισμό της Μ. Ντ. ΜΑρούδα. Η συζήτηση για τα επόμενα βήματα κατέδειξε ακόμη τις σημαντικές δράσεις που μπορούν να υλοποιηθούν με σύμπραξη όσων μοιράζονται κοινά οράματα, με πραγματισμό κι διάθεση για θεσμικές λύσεις που διαρκούν.
 
 

Στη συνέχεια για την ουσιαστική δράση του ΕΜΕΑ μίλησε η κα. Maria Clara Martin, Αντιπρόσωπος της Υ.Α. του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα υπογραμμίζοντας την σημασία της σύμπραξης με κυβερνητικούς ακαδημαϊκούς φορείς αλλά και εταίρους από την κοινωνία των πολιτών.

Η κα. Μαρία-Ντανιέλα Μαρούδα επίκουρη καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) με την σειρά της, αναφέρθηκε στην ημερίδα στην  προστιθέμενη αξία της έρευνας, που ήταν ότι έδωσε σε άστεγα ασυνόδευτα παιδιά φωνή, ώστε να περιγράψουν με τις δικές τους λέξεις τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν, τον αντίκτυπο των συνθηκών διαβίωσης στην σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα και ανάπτυξη, τις ανάγκες, τις προθέσεις, την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση και τις προτάσεις τους για τα μέτρα υποστήριξης και προστασίας τους. Αξιοποιώντας μια καινοτόμο μεθοδολογία βασισμένη στη συν-δημιουργία και με κεντρικό άξονα το «βέλτιστο συμφέρον του Παιδιού», όπως εφαρμόζεται στα άστεγα ασυνόδευτα παιδιά, έφερε κοντά με την διευκόλυνση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες τόσο των Κοινωνία Πολιτών, με σημαντικό έργο στην προστασία ασυνόδευτων παιδιών, όσο και καίριας σημασίας εμπλεκόμενους φορείς, όπως η Ειδική Γραμματεία Ασυνόδευτων Ανηλίκων, την Αντιεισαγγελεία του Αρείου Πάγου, το Υπ. Εργασίας, το Ε.Κ.Κ.Α., την Βοηθό Συνηγόρου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την ΕΛΑΣ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι συστάσεις της έρευνας να υλοποιηθούν σε έναν μεγάλο βαθμό πολύ πριν την οριστική δημοσιοποίησή της.

Την έρευνα διεξήγαν ερευνητές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Έρευνας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ανθρωπιστική Δράση, του Πάντειου Πανεπιστημίου, σε συνεργασία με το Κέντρο Ψυχολογίας του Τμ. Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, την περίοδο Φεβρουαρίου- Οκτωβρίου 2020 με χρηματοδότηση και σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Αφορούσε 251 ασυνόδευτα παιδιά σε αστεγία ή επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από την έρευνα , προέκυψε ότι την περίοδο εκείνη τρία στα τέσσερα παιδιά δεν είχαν μείνει ποτέ σε κατάλληλο για παιδιά χώρο φιλοξενίας. Το 43% ζούσε άτυπα σε κάποιο διαμέρισμα, κυριότερα με ενήλικες και συχνά άγνωστους, και το 29% στο δρόμο. Περίπου τα μισά παιδιά δεν ήξεραν ότι είχαν το δικαίωμα της στέγασης, το 42% δεν ήξερε πώς να αποκτήσει πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και το 78% δεν είχε εγγραφεί στο σχολείο ή σε μη τυπικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Τα ευρήματα, καθώς και καλές πρακτικές, μαζί με μια δέσμη συστάσεων παρουσιάστηκαν σε εμπλεκόμενους φορείς ήδη από τις αρχές του 2021, και με την συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την Ειδική Γραμματεία Ασυνόδευτων Ανηλίκων, σχεδιάστηκαν δράσεις επείγουσας αντιμετώπισης της αστεγίας. Ορισμένες αφορούσαν ξενώνες ημερήσιας φροντίδας, άλλες τηλεφωνικές γραμμές και πιλοτικά σχεδιάστηκε λίγους μήνες μετά την έρευνα, στις αρχές του 2021, ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης από την Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την Άρσις και τη Μετάδραση. 

 

Σήμερα, δύο χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του Μηχανισμού, 3.258 παιδιά έχουν βγει από την αστεγία και λάβει την προστασία που χρειάζονται.
Πόσα μένουν άστεγα δεν γνωρίζουμε, διότι πλέον τα στατιστικά στοιχεία δεν κάνουν ειδική αναφορά σε αυτά. Γνωρίζουμε όμως ότι όσοι παραπέμπονται στις επείγουσες δομές και τον μηχανισμό, θα βρίσκονταν στον δρόμο….
Μεγάλο στοίχημα παραμένει η έγκαιρη πληροφόρηση των ασυνόδευτων παιδιών για τις δομές που έχουν δημιουργηθεί και τις υπηρεσίες που παρέχονται. Αλλά και η ένταξη τους. Η ολοκλήρωση της Επιτροπέιας. Και τόσα άλλα. Όμως τα πρώτα βήματα έχουν γίνει και φαίνεται να είχαν αποτέλεσμα…

Ερευνητική μελέτη του Πάντειου Πανεπιστημίου:
https://bit.ly/3F9sMbR
 

Οδηγός (handbook) του ΕΜΕΑ:
https://bit.ly/3JllTGR